MENÜ
Türkiye’de caz davulculuğu dediğimizde akla ilk gelen isimlerden biri şüphesiz ki Can Kozlu’dur. Kendi albümleriyle ve katıldığı projelerle Can Kozlu kendi soundunu geniş kitlelere sevdirmeyi başardı. Aynı zamanda bas gitarist ve besteci yönüyle de müzikseverlerin beğenisini kazandı. Müzik dünyasında en çok yenilikçi yaklaşımıyla dikkat çekti. Profesyonel caz müzik sahnesinde 1980’lerden itibaren öne çıkan usta isim, bugüne kadar pek çok öğrenci yetiştirdi. Caz müzikte gösterdiği başarılardan ötürü 30. İstanbul Caz Festivali’nde Yaşam Boyu Başarı Ödülü’ne layık görüldü. Bu yazımızda Can Kozlu kimdir diye merak edenler için usta sanatçının hayatı ve caz müzik çalışmaları hakkında kısa bilgiler paylaşacağız.
Bugüne kadar Can Kozlu ismiyle henüz tanışmadıysanız “Can Kozlu kimdir?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Can Kozlu 1954 yılında İstanbul’da müzikle dolu bir evde dünyaya geldi. Annesi amatör bir piyanistti. Piyano çalmayı 6 yaşındayken annesinden öğrenmeye başladı. Böylelikle müzik kariyerine klasik piyano eğitimi ile başlamış oldu. Beethoven, Brahms, Bach gibi usta isimlerle ilk olarak bu dönemde tanıştı. Aile Ankara’ya taşınınca Ankaralı klasik müzik tutkunlarıyla daha yakın ilişkiler kurdular.
Ailenin klasik müziğe olan ilgisi, dönemin ünlü müzisyenleriyle dostluklar kurmalarını sağlamıştı. Örneğin İdil Biret evlerine misafir ettikleri en önemli isimlerden biriydi. Ayrıca Kamuran Gündemir, Mithat Fenmen, Vahdet Esmen gibi isimler de aile dostları arasındaydı. Böyle bir ortamda çocukluğunu geçiren Can Kozlu’nun müziğe ilgisi aslında çok daha erken dönemde başlamıştı. Ailesi yurt dışından plaklar getiriyor, beğendikleri isimlerin plaklarını dinliyorlardı. Can Kozlu’nun da ileride klasik piyanoda ilerlemesi arzu ediliyordu.
Can Kozlu’nun hayatında klasik piyano eğitimi daha sonra profesyonel müzik hocası ile devam etti. Ailesi bu şekilde daha iyi bir eğitim alacağını düşünüyordu. Küçük Can bu dönemde bir taraftan da ilkokula gidiyordu. Ne var ki piyano hocası ile arası pek iyi değildi. Hatta piyano tuşlarına yanlış bastığında hocası eline cetvelle vuruyordu. Bu nedenle küçük Can’ın ilk profesyonel piyano eğitimi travmatik bir deneyim haline geldi.
Yaşadıklarının etkisiyle Can Kozlu bir süre sonra depresyona girdi. Bu yüzden piyano eğitimine ara verdi. Yaklaşık 2 yıl süren bu aranın ardından başka bir piyano hocasından ders almaya başladı. Bu sefer hocası onu daha serbest bırakıyordu. Ancak hocası ilginç bir durumla karşılaştı. Nitekim Can Kozlu notaları aslında okumuyor, doğaçlama yapıyordu. Bu durum hocasını çok şaşırttı. Zaman içinde küçük Can improvizasyonu daha da iyi kullanmaya başladı. Bunun üzerine piyano derslerini bıraktı ve hayatı boyunca bir daha piyano dersi almadı. İmprovizasyonu ise hiç bırakmadı.
Can Kozlu’nun caz müzikle ilk tanışması aslında 12 yaşındayken gerçekleşmişti. Evde caz plakları dinliyor, fakat bunun farklı bir müzik türü olduğunu henüz bilmiyordu. Piyanoyu bırakınca ailesi ona 14 yaşındayken ilk trampetini ve zilini aldı. Lise yıllarında ise bu kez Can Kozlu’nun ilgisi davula kaymaya başladı. Liseyi Saint-Joseph Lisesi’nde okuyan Can Kozlu, okulun hafif müzik orkestrasında yer aldı. Orkestrada aksamlı ve zilli davul çaldı. Grupta Setrak Bakırel ve Röne Macaroğlu gibi isimler vardı. Ayrıca Erkan Oğur ile çalışmaları da bu dönemde başladı.
Bu dönemde Can Kozlu’nun hayatı ve müzik çalışmaları içinde caz müzik daha da öne çıktı. Fakat cazın teorik yönleri hakkında henüz bilgi sahibi değildi. Üstelik rock müzik de ilgisini çekmeye başlamıştı. Dinlemekten en çok keyif aldığı isimler arasında Led Zeppelin ve Deep Purple gibi dönemin popüler rock toplulukları vardı. Caz müzik mi rock müzik mi diye zihninde bir bocalama yaşarken önemli bir gelişme ortaya çıktı. Arkadaşlarıyla birlikte Milliyet Gazetesi’nin Liseler Arası Müzik Yarışması’na katıldı.
Can Kozlu’nun lise yıllarında ülkemizde hafif Batı müziğinin gelişimi teşvik ediliyordu. Gazetelerin açtığı yarışmalar bu bağlamda önemli bir motivasyon kaynağıydı. Yarışmaların liseler arasında gerçekleşmesi, genç yeteneklerin daha kolay tespit edilmesini sağlıyordu. Can Kozlu ve arkadaşları 180’in üzerinde grubun yer aldığı yarışmada önce ilk 10’a kalmayı başardılar. Ardından 1. seçildiler.
Bu sonuç Can Kozlu’nun müzik hayatı içinde elde ettiği ilk büyük başarıydı. Üstelik ödülü hem performans hem de beste dalında kazanmışlardı. Bu da bestecilik kariyerinde onu oldukça motive edecek bir gelişmeydi. Yarışmayla ilgili Milliyet Gazetesi’nde çıkan haberin manşeti ise “Zafer Cazın!” şeklindeydi. Bu manşeti de Can Kozlu son derece motive edici buldu.
Kazandığı başarıların etkisiyle caz müzik yapma fikri böylelikle Can Kozlu’nun zihninde ve kalbinde daha fazla öne çıktı. Demek ki bu müzik türü Türkiye’de de ilgi görüyor ve önemli bir kitleye hitap ediyordu. Ve bu müzik türünde başarılı işler yapabilirdi. Buna yürekten inanan Can Kozlu bu yıllarda kazanmaya başladığı özgün caz stilini tüm profesyonel müzik kariyeri boyunca sürdürecekti. Bu alanda kendisini geliştirmek ve müzik metodolojisi öğrenmek için en doğru adresin ise yurt dışı olduğuna karar verdi.
Can Kozlu’nun müziğe yeteneği ve müzikal temeli aslında sağlamdı. Ancak kendisini daha da geliştirmesi gerekiyordu. Ne var ki bu dönemde babasının vefat etmesi sonucu müzik eğitimi konusunda zor bir açmazla karşılaştı. Aslında Amerika’da müzik eğitimi almak isterken eğitim hayatını Paris Sorbonne Üniversitesi’nde ekonomi okuyarak tamamladı. Caz teorisi derslerini ise 2 yıl devam ettiği CIM School of Jazz’da tamamladı.
Paris’te aldığı caz eğitimi sayesinde Can Kozlu’nun profesyonel müzik kariyeri daha emin adımlarla ilerlemeye başladı. Yaptığı çalışmalar ve caza yeteneği sayesinde kısa zamanda müzik kariyerinde önemli bir ivme yakaladı. Bu yükselişte birlikte çalıştığı isimlerin de etkisi büyüktü. Örneğin Kenny Clarke, Godwin Agbeli, Ragmand Raghavan bunlardan birkaçıydı. 1970’li yıllarda aile dostlarından edindiği plaklar da bu gelişmelerin temelini atmıştı. Nitekim Lee Alston, John Coltrane gibi isimlerin plaklarını o yıllarda Türkiye’de bulmak pek mümkün değildi. Bu isimleri dinleyerek kendisini geliştiren Can Kozlu biyografisi içinde en parlak gelişim ivmesini Paris’te yaşadı.
Bununla birlikte Can Kozlu için Amerika defteri henüz kapanmamıştı. Üstelik bir taraftan da progressive rock alanına ilgi duymaya başladı. Elektro gitarlar konusunda en önemli ilham kaynağı Jimi Hendrix ve The Beatles’tı. Tabii bu durum, usta sanatçının bir ikilem yaşamasına neden oldu. Çünkü bir taraftan caz öğreniyordu. Bir taraftan da progressive çalıyordu. Paris’te daha sonra kazandığı burs ise özgeçmişi ve müzik hayatı için önemli bir dönüm noktası oldu. Ardından müzik hocalığı yapmaya başladı. Ne var ki bu dönem de kısa sürdü. Çünkü Paris’te çalışma izni alamadı.
Can Kozlu’nun çeşitli kırılmalarla dolu hayat hikayesi, Paris’te çalışma izni alamadığı dönemde yeni bir kırılmaya sahne oldu. Bir turne sırasında Berklee College of Music’ten bir yetkiliyle tanıştı. Fransa’da yaşadığını, burs kazandığını hatta hocalık yaptığını söyledi. Fakat çalışma izni alamamıştı. Bunun üzerine yetkili araya girdi ve Berklee’den burs almasını sağladı. Can Kozlu’nun hayatında böylelikle Boston sayfası açıldı.
Amerika’dan kazandığı bursla eğitimine devam eden usta sanatçı, bu dönemde Ali Perret ile tanıştı. Birlikte sahne almaya başladılar ve caz müzik etkinliklerine katıldılar. Birlikte yaşadıkları sahne deneyimleri her iki ismin de caz müziğin usta isimleri arasında olmasını sağladı. Boston’da Ali Perret ile keyifli günler geçiren Can Kozlu Paris’e uzun bir süre uğramadı. Daha sonra 1989 sonbahar festivalinin açılışı için Paris’e geri geldi. 4 bin kişinin katılımıyla gerçekleşen festivalde Parisli caz müzikseverlere keyifli anlar yaşattı.
1980’li yıllarda Can Kozlu profesyonel müzik kariyerinde hızlı bir yükseliş ivmesi yakaladı. Çeşitli caz müzik toplulukları ile birlikte Avusturya, Kuzey Afrika gibi farklı coğrafyalarda konserler verdi. Karayipler ve Amerika’nın yanı sıra Türkiye’de de caz müzik tutkunlarının karşısına çıktı. Konserlerinde eşlik ettiği isimler arasında Mike Zwerin, Mick Goodrick, Chris Woods gibi isimler vardı. Ayrıca Barney Kassel, Rick Ford, Tiger Okoshi ve Aydın Esen de Can Kozlu’nun birlikte çaldığı isimler arasında yer aldı.
Usta sanatçı Türkiye’ye döndükten sonra birbirinden önemli isimlere eşlik etti. Örneğin Onno Tunç, Tuna Ötenel, Şenova Ülker bunlardan birkaçıydı. Sahne performanslarının yanı sıra aranjmanlarına da devam etti. Ayrıca içlerinde Sezen Aksu ve Nilüfer’in de olduğu önemli pop yıldızlarının albüm kayıtlarında yer aldı. Davul ve perküsyon aletleri yanı sıra bas gitarıyla da birbirinden önemli isimlere eşlik etti. Bu çalışmalar sırasında caz müziğin elit bir müzik türü olduğu fikrine daima karşı çıktı. Ayrıca çalıştığı isimlerden hep bir şeyler öğrenmenin gayreti içinde oldu. Kendi neslinden en çok Erkan Oğur ile Aydın Esen ve Arto Tunçboyacıyan’dan etkilendi.
Can Kozlu’ya göre caz müziğin kulüp müziği olması cazın kitleyle bağını koparmıştı. Ama aslında bu durum Türk cazının da özünden, yani hayattan kopmasına yol açıyordu. Caz müziğin konser müziği olma düşüncesini de değiştirmeye çalıştı. Konser dinlendikten sonra bitiyordu. Oysa caz müzik bir hayat perspektifine sahipti. Dahası, caz müzik dinleyicisinin yaşlanmakta olması, caz severlerin ortalama 50 yaşında olması üzücü bir gelişmeydi. Bu durum cazın genç kuşaklar tarafından yeterince ilgi görmediğini ifade ediyordu. Yine de usta sanatçı ülkemizde cazın geleceği hakkında karamsarlığa hiçbir zaman düşmedi.
Can Kozlu’nun hayat hikayesi içinde serbest caz önemini daima korudu. Caz müzikle ilgili verdiği demeçlerde en çok cazın sunduğu özgürlük halini sevdiğini vurguladı. Kendisi de caz müzikte sahip olduğu tüm bilgileri bu şekilde kullanıp kendi soundunu yaratmıştı. Çocukluk ve gençlik yıllarında caz müziğin açtığı özgürlük penceresi onu serbest caza ilgi duymaya sürüklemişti. Usta sanatçı bu durumu “Formatlamaya, cendereye gelmeyen bir ruhum var” şeklinde açıklıyor.
Serbest caz alanında Can Kozlu yurt dışı yıllarında folk müzikten de oldukça etkilendi. Bu türde müzik yapan birbirinden önemli isimlerle sahne aldı. İçlerinde Kübalılar ve Afrikalıların da olduğu çok farklı müzisyenlerle ortak çalışmalar yaptı. Hatta bir dönem Hint müziği bile yaptı. Boston yıllarında siyahilerle R&B çalışmaları da gerçekleştirdi. Bu kadar çeşitli müzik türleri ve müzisyenlerle ortak çalışmalar yapması Can Kozlu’nun caz müziğini tek bir alana odaklamasını engelliyordu.
Türk caz müziğinde Can Kozlu ismi akademik alanda da önemli bir isim. Nitekim kendisi Bilgi Üniversitesi’nde Jazz Performans Bölümü’nün kuruluşunu Ali Perret’le birlikte gerçekleştirdi. Böyle bir kurum oluşturma fikri 1996 yılında dönemin rektörü tarafından kendisine iletilmişti. Usta sanatçı da yanına Ali Perret’i alarak bu zor görevin üstesinden geldi.
Bilgi Üniversitesi aslında Can Kozlu’nun Türkiye’deki ilk caz hocalığı deneyimi değildi. 1990’larda Boğaziçi Üniversitesi’nde de hocalık yapmıştı. Bilgi Üniversitesi deneyimi ise kendisi için daha farklı bir deneyim oldu. 1997 yılında eğitime başlayan bu bölümde ilk yıllarda çalışmalar bir tür özel ders formatındaydı. Yani her hocanın karşısında 1 öğrenci oluyordu. Bu da ciddi bir masraf yaratıyordu.
2004 yılına kadar devam eden bu durum bir süre sonra bölümün kapatılması düşüncesini beraberinde getirdi. Fakat Can Kozlu ve Ali Perret bu duruma karşı çıktılar. Bölümü kapatma fikri ayrıca caz dünyasından da tepki aldı. Çalıştıkları dönem boyunca her iki sanatçı da Türk caz müziğine önemli isimleri kazandırmanın gayreti içinde oldu. Bu sayede Türkiye’nin pek çok caz müzik sanatçısı ve davulcusuna ilham kaynağı oldular.
https://www.jazzdergisi.com/sinirlari-olan-hur-muzik/
https://caz.iksv.org/tr/yasam-boyu-basari-odulleri/can-kozlu
https://www.sinemamuzik.com/detay/can-kozlu-davul
© 2020 Rekor Müzik. Tüm hakları saklıdır.
Hipotenüs® Yeni Nesil E-Ticaret Sistemleri ile Hazırlanmıştır.
