MENÜ
Müzik icrası sırasında perküsyon aletlerinin ayrı bir önemi var. Vurmalı çalgılar olarak da bilinen perküsyon aletleri müziğe hareketlilik kazandırır. Ritmi ve tempoyu belirlerken ses tonlarını zenginleştirir. Dinleyicilerde heyecan yaratır, dikkati canlı tutar. Kalabalık orkestralarda ritmin düzenli akmasını sağlar. Doğuşu insanlık tarihi kadar eski olan perküsyon aletleri yüzlerce yıl boyunca dini ayinlerde kullanıldı. Ayrıca savaş meydanlarında ve eğlence ortamlarında da kendisini gösterdi. Bu aletlerin birçoğu zaman içinde kültürel anlamlar kazandı. Örneğin davul çalmak kavramı ülkemizde çok geniş bir kültürel anlama sahip. Peki perküsyon nedir ve perküsyon aletleri nelerdir? Bu aletler nasıl doğmuş ve gelişmiştir? Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri konulu bu yazımızda bu konular hakkında faydalı bilgiler paylaşacağız.
Öncelikle perküsyonun ne olduğu konusunu ele alalım. Kısaca ifade etmek gerekirse perküsyon sözcüğü dilimize Batı dillerindeki percussion sözcüğünden girdi. Kökeni Latince olan percussion aslında bir enstrüman değil, enstrüman topluluğunun adıdır. Türkçede vurmalı saz veya çalgı anlamına gelen perküsyon kavramı, elle vurma fiilini esas alır. Diğer müzik aletlerinde olanın aksine, perküsyon aletlerinde tel, yay veya tuş yoktur. Ses çıkışı, yüzeye el veya parmaklarla uygulanan baskı kuvvetiyle gerçekleşir. Bu yönüyle perküsyon kavramı aslında tıp alanında da kullanılan bir kavramdır. Tıp literatüründe perküsyon, tanı için parmak veya alet kullanarak vurup dinlemeye dayalı bir muayene şeklini ifade eder.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri başlangıçta biraz karışık görünebilir. Çünkü bu aletlerin türleri ve özellikleri benzer gibi görünse de aslında geniş bir çeşitliliğe sahiptir. Vurmalı çalgılar arasında bazı perküsyon aletleri elle veya bagetle çalınır. Bagetli perküsyon aletlerine en iyi örnek, hepimizin gayet iyi tanıdığı davuldur. Bazı perküsyon aletleri ise sürtme ve ovma hareketiyle ses çıkarır. Perküsyonda ses değeri ve oluşum şekli ne olursa olsun, temel amaç ritim yapısı oluşturmaktır. İster Latin perküsyon aletleri olsun isterse diğerleri, ses bütünlüğü ve ritim oluşturmak için vuruşu esas alırlar.
Kimi perküsyon araçları tek başlarına kullanılabilir. Nitekim tarih boyunca pek çok vurmalı çalgının icrası solo şekilde gerçekleşti. Ancak müzik aletlerinin çeşitlenmesiyle birlikte perküsyon aleti de iyi bir eşlik aracı haline geldi. Orkestra müziğinin gelişmesiyle birlikte perküsyon orkestraların da önemli bir kanadını oluşturdu. Eser icrası sırasında müziğe hareket ve canlılık kazandırmak için perküsyon etkin şekilde kullanıldı. Orkestra müziğinin yanı sıra başka birçok müzik türünde de perküsyon eser icrasına farklı lezzetler kazandırdı. Günümüzde halk müziğinden klasik müziğe, pop müzikten caz müziğe kadar birçok müzik türünde perküsyon aletleri ile karşılaşmaktayız.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri hakkında önemli konulardan biri de bu aletlerin doğuşudur. Aslına bakarsanız, perküsyon aletlerinin doğuşu insanlığın ilk dönemlerine kadar uzanmakta. Nitekim tarihin en eski dönemlerinde bile insanlar, taşlara vurarak ses çıkarmışlardır. Bunu iletişim kurmak, tapınmak, düşmandan korunmak, eğlenmek gibi farklı amaçlarla yapmışlardır. Bu yönüyle en eski perküsyon aletleri aslında taşlardır. İlerleyen zaman içinde taşlara vurarak ses çıkarma faaliyeti farklı materyallerle devam etti. Sesin ve ritmin insan psikolojisi üzerindeki etkileri anlaşıldıkça perküsyon aletlerinin gelişim tarihi içinde farklılaşmalar oluştu.
Perküsyon aletlerinin gelişiminde farklı toplumlar arasındaki savaşların ve kültürel alışverişlerin önemli bir rolü var. Savaş meydanlarında askerlere cesaret vermek için çalınan davul ve benzeri vurmalı çalgılar diğer toplumlara da örnek oldu. Cesaretin yanı sıra başka duyguları harekete geçirmek için de bu aletlerin oldukça işlevsel olduğu zaman içinde anlaşıldı. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri bu yönüyle de ilgi uyandırmakta. Günümüzdekine en yakın perküsyon aletlerinin ise ilk olarak Afrika'da ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Günümüz Afrika müziğinde etkisini hâlâ gösteren perküsyon şekilleri zaman içinde Ortadoğu, Asya ve Avrupa'ya yayıldı.
Amerika'nın keşfinden sonra bu coğrafyaya köle olarak getirilen Afrikalılar, yanlarında perküsyon aletlerini de getirdiler. Böylelikle Amerika da perküsyon aletlerinin gelişimi konusunda önemli bir ivme yakaladı. Zaman içinde Afrika kökenli ritim ve müzik araçları modern müzik türlerinin içinde kendisine yer buldu. Örneğin caz müzik, R&B, blues ve başka pek çok müzik türünde Afrika kökenli perküsyon etkilerini hissetmek mümkün. Bu yönüyle perküsyon aletlerinin doğuşu ve gelişimi aslında kültürlerarası bir yön taşımakta. Ve ortak insanlık tarihinde önemli bir yer teşkil etmekte.
Perküsyona yeni başlayanlar bu aletlerin ne işe yaradığını daha iyi öğrenmek ister. Perküsyon dediğimizde aklımıza ilk olarak müzikte ritim ve tempo kavramları gelse de perküsyonun işlevleri aslında biraz daha geniştir. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri hakkında bu bağlamda şu noktaları kısaca belirtelim. Perküsyon aletleri;
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri hakkında en önemli merak konularından biri de bu aletlerin neler olduğudur. Nitekim internette arama motorları üzerinden kullanıcılar, perküsyon aletleri adları ile ilgili çeşitli aramalar yapmakta. Yazımızın devam eden kısmında, en önemli perküsyon aletlerini kısaca tanıtacağız. Bu bilgiler sayesinde vurmalı çalgılar dünyasını daha yakından tanıyacağınıza inanıyoruz. Bu aletlerin isimlerini ve temel özelliklerini aşağıda alfabetik sırayla ele alacağız.
Perküsyon aletleri arasında bendir uzun bir geçmişe sahip olan araçlardan biridir. Klasik Türk müziğindeki en önemli ritim sazlardan biri olan bendir, zikir defi veya zikir bendiri olarak da bilinir. Dış yüzeyi deriyle kaplı bendirin içinde boydan boya uzanan özel bir kiriş vardır. Bu özelliği sayesinde bendirden aynı anda iki farklı ses almak mümkündür. Klasik Türk müziğinde bendirin yanında def veya nakkare gibi enstrümanlar da kendisine sıkça yer bulur.
Bendir perküsyon aletinin zilli ve zilsiz olmak üzere başlıca iki çeşidi vardır. Zilli bendirler boyut olarak daha küçüktür. Bu araçların bir diğer adı da deftir. Def çalmak da yine hem kullanım kolaylığı hem de sağladığı ritimle kültürümüzde öteden beri ilgi görmüştür. Üstelik def çevresindeki vidaların gerilerek veya gevşetilerek verdiği sesin değiştirilmesi de kullanım açısından önemli bir özelliktir. Nitekim def çalarken ince seslere ulaşmak için vidaları gerdirmeniz yeterlidir.
Tarih içinde bendir en çok edebi metinlerin şarkı formunda söylenmesi sırasında kullanıldı. Halk eğlenceleri ve dinletilerde bendir çalmak, katılımcılarda yarattığı heyecan duygusuyla güzel etkiler bıraktı. Def de yine eğlence ve dinletilerde sıkça yer aldı. İster bendir olsun isterse def çeşitleri ülkemizde olduğu kadar birçok Ortadoğu ülkesinde de oldukça beğenilmekte. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri bağlamında bu konuya da dikkat çekmiş olalım. Ülkemizde def ve bendir özellikle Güney Doğu Anadolu'da sıra gecelerinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Perküsyon müzik aletleri arasında bongo bir diğer önemli müzik aletidir. Kökenleri Güney Amerika ve Afrika'ya kadar uzanır. Gövdesi 20. yüzyıla kadar yalnızca ahşaptı. 1940'lı yıllardan itibaren bongo perküsyon aleti de modernize olmaya başladı. Metal ve farklı materyaller de bongo yapımında öne çıktı. Bongonun en önemli özelliği ise ince ve tiz bir sese sahip olmasıdır. Ayrıca ölçüleri bakımından da kolay bir kullanım deneyimi sunar. 20 ile 25 cm arasında değişen çapı bongo perküsyonu kolay bir perküsyon çeşidi haline getirir. En yaygın modelleri ise ikili bongo şeklindedir. Bongoyu isteyenler elle çalabilir. Veya dilerseniz değişik aparatlarla çalmanız da mümkün.
Perküsyon aletleri arasında en yaygın olanlarından biri de cajondur. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri bağlamında cajon da önemli bir merak konusudur. Nitekim bu enstrüman ülkemizde kabon olarak da bilinir. Kökeni ise Amerika'da zorla çalıştırılan Afrikalı kölelerdir. Kısıtlı dinlenme zamanlarında bir tabureye oturarak rahatlamak için çıkardıkları ritimler cajon veya kabon isimli bu perküsyon aletine ilham kaynağı oldu. Cajonun evriminde ilerleyen zaman içinde bazı değişimler de meydana geldi.
Orijinal cajonun ön ve arka yüzünde hayvan derisi vardır. Günümüzde ise hayvan derisinin yerini suni deri almıştır. Ayrıca iri ağaç gövdenin yanı sıra farklı materyaller de cajon yapımında kullanılmakta. En yaygın cajon çeşitleri dörtgen ve sekizgen şeklindedir. Ayrıca dört ayaklı modelleri de vardır. Kutu şeklinde bir müzik aleti olan cajon enstrüman, bu yönüyle diğer perküsyon aletlerinden farklılaşmakta. Tabureyi andıran bu görüntüsü aslında ilk ortaya çıktığı dönemdeki Afrikalıların anılarını günümüze taşıyor.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri bağlamında modern cajon çalma yöntemi de önemli bir merak konusudur. Aslına bakarsanız, bu yöntemin eskisine oranla çok fazla değiştiğini söyleyemeyiz. Parmak, tokmak veya çubuk gibi araçlarla cajon günümüzde de hemen hemen aynı şekilde ritimleri süslemeye devam ediyor. İster solo performansınızda isterseniz orkestranızla birlikte cajon çalarak siz de bu deneyimi yaşayabilirsiniz.
Kastanyet olarak da bilinen bir vurmalı çalgıdır. Tür olarak idiofon grubunda yer alır. Bir kenarı iple birleştirilmiş bir çift içbükey kabuktan oluşur. Elle tutularak çalınır ve ritmik vurgular yapar. İcraya tıkırtıya benzer farklı bir ses katar. Kastanyetlerin kökeni tam olarak bilinmese de Antik Yunan ve Roma'da benzerlerinin olduğunu görüyoruz. Avuç içinde ve kullanımı kolay bir perküsyon aracı olduğu için kastanyet çeşitleri farklı kültürlerde de mevcuttur. İspanya'dan Meksika'ya, İsviçre'den Portekiz'e kadar farklı birçok coğrafyada kastanyet çeşitleri ritimlere eşlik etmekte.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri arasında çıngırak da önemli bir merak konusudur. Konik biçimli bir müzik aleti olan çıngırağın ana malzemesi metaldir. İçinde metalden yapılmış küçük bir tokmak vardır. Ses çıkışı sallamayla gerçekleşir. Çıngırağın tokmak kısmındaki metallerin yüzeye çarpması ses çıkışını olanaklı kılar. Çıngırak perküsyon aletinin benzerlerini farklı pek çok kültürde bulmak mümkündür.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri konusunda en önemli vurmalı çalgılardan biri şüphesiz ki darbukadır. Halk arasında dümbelek olarak da bilinen darbuka, düm ve tek şeklinde iki farklı sese sahiptir. Müzikal ritmi bu iki ses sayesinde oluşturur. Darbukanın ritim düzenlemenin yanı sıra doğaçlama için geniş bir imkan sağlaması gördüğü ilgiyi artırıyor. Üstelik sadece ülkemizde değil, hemen tüm Ortadoğu toplumlarında da darbukanın ritim müzik alanındaki yeri oldukça büyük.
Tutuş ve kullanım kolaylığı sayesinde darbuka çeşitleri tarih boyunca çok geniş bir kullanıcı kitlesine perküsyon deneyimi yaşattı. Halk eğlencelerinin yanı sıra saray eğlencelerinin de önemli bir parçası oldu. Zaman içinde darbuka çeşitleri gelişti ve farklı vuruş tekniklerine değişik lezzetler kazandırdı. Günümüzde darbukanın birçok çeşidiyle karşılaşmak mümkün. Bunlar arasında demir kasalı olanlar daha ön planda. Ayrıca plastik gövdeliler ve zil döşemeli darbukalar da meraklıları tarafından beğeniyle kullanılmakta.
Ritim perküsyon aletleri arasında en bilinen araçlardan biri davuldur. Tarihin en eski vurmalı çalgılarından biri de davuldur. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri arasında belki en iyi bilineni de davuldur. Çünkü davulun müzik ve eğlence kültürümüzde ayrı bir önemi vardır. Örneğin düğünlerde davul çalmak çok eski bir gelenektir. Yöresel kültürlerde ve halk danslarında davul çalmak birlik ve beraberlik duygusunu artırır. Geçmişte savaş alanlarında çarpışanları harekete geçirmek için kullanılan davullar, günümüzde yöresel halk danslarına eşlik etmeye devam etmekte. Ayrıca Ramazan davulcuları da mani söyleyerek geleneksel Ramazan kültürümüzü yaşatmaya devam ediyor.
Davul çeşitleri konusunda da piyasada geniş bir ürün yelpazesi olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar arasında asma davullar en yaygın olanlarından biridir. Omza asılarak kullanıldıkları için düğün ve diğer kutlamalar ile farklı müzikal etkinliklerde pratik bir icra imkanı sunar. Davul büyüklükleri ise değişir. Bazı modeller daha büyük boyda ve kalın ses çıkarır. Küçük boy davullarda ise ses frekansı daha farklıdır. Günümüzde davullar suni derinin yanı sıra plastik ve başka materyallerden de üretilmekte. Bu bağlamda dijital davullar da meraklılarının büyük ilgisini çekiyor. Davulun büyüklüğü ile üretildiği materyale göre fiyatı da değişmekte.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri arasında en ilginç olanlarından biri djembedir. Afrika kökenli bir müzik aleti olan djembenin doğuşu da oldukça eskilere dayanır. Çıplak elle çalınan bir davul şekli olan djembenin dünyaya yayılması Batı Afrika üzerinden gerçekleşti. Tarih içinde şeytan davulu olarak da nitelendirilen bu perküsyon aracının daha kalın bir ses tonu vardır. En aktif şekilde kullanıldığı alanlar ise ayinler ve savaş meydanlarıdır. Hayvan derisiyle yapılan orijinallerinden farklı olarak günümüzde djembe yapımında suni deri kullanılmakta.
Perküsyon aletleri arasında titreşim yoluyla ses üreten tüm araçlara idiofon denir. Örneğin ziller hemen herkesin bildiği en yaygın idiofon perküsyon araçlarıdır. Bunlar el zilleri olabileceği gibi çan veya gong ya da halile şeklinde de olabilir. Veya üçgen, celestra, marimba gibi araçlar da bu kategoride yer alan perküsyon müzik aletleridir. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri arasında bunlar da merak konusudur. Titreşim yoluyla ses ve ritim oluşturan bu araçlar, başka birtakım enstrümanlar için de ideal bir eşlik aracıdır. Örneğin yer davulları, bongo veya timpani yanında bu araçları sıkça görmek mümkün. Hatta bazı idiofon modellerini darbuka veya bendir üzerinde de görebilirsiniz. Bu araçlarla birleştiğinde zil sesleri ritme ayrı bir güzellik katıyor.
Karayip kökenli bir perküsyon aletidir. Tür olarak aslında çıngırak grubunda yer alır. Karayipler'den sonra en çok Afrika müziğinde kullanılmaktadır. Diğer çıngırak çeşitlerinde olduğu gibi kullanımı sallama şeklindedir. Sap kısmından tutarak maracası salladığınızda içinden ses gelir. İç cephede oluşan bu ses, perküsyon aletleri ile ritim oluşturma konusunda farklı bir deneyim sunar. Maracas ayrıca, evde perküsyon aleti yapımı konusunda da akla ilk gelen seçeneklerden biridir.
Üçgen olarak da bilinen bir perküsyon aletidir. Vurmalı çalgılar ailesinde yer alan triangel idiofon türü bir müzik aletidir. Yani sesi titreşim yoluyla oluşturur. İnce ve tiz sesiyle ritme farklı bir renk katar. Bu aracın adı üçgen şeklindeki görüntüsünden gelir. Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri bağlamında üçgenin yapısı ve kullanım şekli de önemli bir merak konusudur. Köşeleri yuvarlanmış ve bir köşesi açık olan üçgen, genellikle kısa bir metal bagetle vurularak çalınır. Sert vuruşlarda çıkan ses çok daha tiz bir sestir. Tınlamayı kontrol etmek için elle dokunmak en yaygın yöntemdir.
Conga veya tumbadora olarak da bilinen tumba uzun, dar ve tek başlı bir davul çeşididir. Dünyaya Küba üzerinden yayılan tumba, yaklaşık 25-30 cm'lik bir perküsyon aletidir. Esas kökeni ise Afrika müziğidir. Tarih boyunca dini törenlerde en yaygın perküsyon araçlarından biri olmuştur. Afrika'dan sonra en çok Küba'da kullanılır. Görüntüsü bir tür fıçıya benzer. Tumbanın da farklı türleri ve özellikleri vardır. Afro-Küba müzik türleri tumba çeşitliliği konusunda oldukça zengin bir mirasa sahiptir. Ülkemizde tumba perküsyon aletleri arasında en çok oval olanları ilgi görmektedir. Ayrıca köşeli tumba çeşitleri de farklı beğenilere hitap etmekte.
Sıfırdan başlayanlar için perküsyon aletleri hakkında önemli bir diğer merak konusu da bu ürünlerin fiyatlarıdır. Aslına bakarsanız, bu konuda genel bir fiyat aralığından bahsedemeyiz. Çünkü beğendiğiniz perküsyon aracının markası, modeli, üretildiği materyaller ve diğer özelliklerine göre maliyeti değişir. Fiyat araştırması yapmak için müzik mağazalarını ve online satış kanallarını kullanabilirsiniz. İster başlangıç seviyesi perküsyonlar olsun, isterseniz perküsyon sehpaları ve askıları konusunda uygun fiyatlı ürünleri bu sayede bulabilirsiniz.
Rekor müzik olarak kullanıcılarımıza en uygun fiyatlı perküsyon aletlerini sunmanın çabası içindeyiz. Hangi üründe olursa olsun, müzik beğeninize hitap eden en iyi perküsyon aletlerini uygun fiyat avantajıyla Rekor Müzik üzerinden sipariş verebilirsiniz. İster amatör isterseniz profesyonel müzik hayatınızda sadık bir dost gibi size eşlik edecek perküsyon aletlerine ulaşmak için Davul&Perküsyon sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
© 2020 Rekor Müzik. Tüm hakları saklıdır.
Hipotenüs® Yeni Nesil E-Ticaret Sistemleri ile Hazırlanmıştır.
